به شکوفه‌های درخت نارنج، بهارنارنج می‌گویند، گلهای این درخت یکی از معطرترین گلهای مرکبات است،گیاه نارنج بومی مناطق استوایی آسیا از جمله هند و چین است و در مناطق گرم و نیمه گرم به خوبی رشد می‌کند، در ایران نیز در استان‌های گیلان، مازندران و فارس رویش بیشتری دارد، بابل و شیراز در اردیبهشت ماه، با رایحه دل‌انگیز بهارنارنج، هر رهگذری را سرمست می‌کنند و به همین دلیل این دو شهر را شهر بهارنارنج می‌خوانند.
قسمت‌های مورد استفاده درخت نارنج، گل، برگ، میوه و آب نارنج است که همگی دارای خواص دارویی هستند، بهارنارنج، در عطرسازی و ساختن اسانس، انواع نوشیدنی‌های فصلی، عرقیجات و تهیه مربا، گز و سوهان نیز کاربرد بسیار دارد.
بهارنارنج(Bitter Orange) از نظر طب سنتی ایران طبیعتی گرم و خشک دارد، می‌توانید این گیاه را از عطاری‌ها تهیه کنید و یا خودتان شکوفه‌های نارنج را چیده و آنها را خشک و بسته‌بندی کنید، بهترین زمان برداشت و جمع‌آوری بهارنارنج نیمه دوم اردیبهشت ماه است، گلهای بهارنارنج را به محلی خشک و تاریک منتقل کرده و آنها را روی پارچه پهن کنید تا به مرور زمان خشک شود و پس از خشک‌شدن، گل‌ها را در ظرف شیشه‌ای مات و دربسته درون یخچال نگهداری کنید، همچنین اثر عرق بهار نارنج در ظرف مسی تا هفت سال و در ظرف شیشه‌ای تا یک سال باقی می‌ماند.
بهارنارنج منبع بسیار خوبی از مواد مغذی و معدنی ضروری و مفید برای سلامتی است، این مواد معدنی شامل منیزیم، منگنز، بور، کلسیم، روی، سلنیوم، سدیم، مس، پتاسیم و ویتامین‌های گروه B، C و D است، همچنین ترکیبات فعالی از جمله فلاونوئیدها و فورانوکومارین دارد.
شربت بهارنارنج برای درمان سرگیجه و رفع یبوست استفاده میشود، همچنین بهار نارنج در کاهش شدت علائم یائسگی و بوییدن آن برای بهبود سرماخوردگی و رفع اثرات آلودگی هوا مؤثر است، دم کرده بهارنارنج نیز برای رفع سکسکه به کار می‌رود، از مخلوط آب کرفس و عرق بهار نارنج هم برای دفع سنگ‌های کلیه و مثانه استفاده میشود و از روغن آن می‌توان به عنوان تسکین‌دهنده دردهای عضلانی نیز استفاده کرد.
مصرف عرق یا دمنوش بهارنارنج برای تقویت قلب و رفع اضطراب برای افرادی که مزاج گرم دارند، توصیه نمی‌شود زیرا با مصرف آن، گرمای بدنشان بیشتر و باعث بیماری آنها میشود، افراد گرم‌مزاج بهتر است در مصرف عرق یا دمنوش بهارنارنج اعتدال را رعایت و همراه با آن از سکنجبین استفاده کنند.
بهترین ترکیبی که در تابستان از آن می‌توان استفاده کرد، عرق بهارنارنج به همراه گلاب و آب است، همچنین چون در روزهای گرم تابستان که دمای هوا بالا می‌رود و میزان تعریق بدن زیاد میشود، خلق و خوی بسیاری از افراد تحت تأثیر آب و هوا تند میشود، برای پیشگیری از این حالت مصرف روزانه نصف لیوان عرق بهارنارنج همراه نصف لیوان آب، 2 قطعه یخ و یک قاشق سکنجبین توصیه میشود.
بهارنارنج علاوه بر اینکه برای روزهای گرم تابستان بسیار مناسب است، برای زمستان و به منظور پیشگیری و درمان سرماخوردگی و مشکلات تنفسی نیز سودمند است، با این تفاوت که در زمستان بهتر است از دمنوش گرم آن استفاده کرد.
گیاهی مطبوع و آرامبخش
مهمترین خاصیت دارویی بهارنارنج تأثیر مثبت آن بر روی سیستم عصبی بدن است، عطر و بوی شکوفه نارنج و پرتقال بسیار مطبوع است و خاصیت آرامبخشی دارد به همین دلیل بهارنارنج آرامش‌بخش و ضدهیجانات دستگاه عصبی است و سردردهای عصبی و میگرنی را کاهش می‌دهد و تپش نامنظم قلب، تشویش و اضطراب را از بین میبرد، همچنین به بهبود خلق و خو و برطرف کردن غم و افسردگی کمک می‌کند و برای رفع قولنج‌های عصبی مفید است.
بهارنارنج، دیازپام طبیعی
این گیاه معطر برای ضعف اعصاب مفید و نشاط‌آور و برای بی‌خوابی، اضطراب و تسکین اعصاب درمانی فوق‌العاده است، افرادی که مشکل اختلال خواب دارند، می‌‌توانند پیش از خواب، مقداری عرق بهارنارنج یا چای بهارنانج مصرف کنند، اگر از چای یا عرق این گیاه 2 ساعت قبل از خواب استفاده کنند، خواب بسیار آرامی خواهند داشت.
عطر بهارنارنج نیز می‌تواند برای درمان بی‌خوابی استفاده شود، برای بهره‌بردن از این عطر خوشبو مقداری از آن را در یک کاسه آب گرم ریخته و در اتاق خواب یا سایر اتاق‌های خانه قرار دهید تا به آرامی در کل فضا پخش شود و به این ترتیب خوابی آرام و شاد داشته باشید.
کنترل تشنج‌ها و حمله قلبی
از خواص دیگر دمنوش بهارنارنج در طب سنتی، پیشگیری از حمله قلبی و کنترل تشنج‌های عصبی است، دمنوش بهارنارنج به برطرف کردن تپش نامنظم قلب کمک می‌کند و با تنظیم سطح فشار خون از طریق افزایش گردش خون در رگ‌ها از بروز سکته‌های ناگهانی پیشگیری می‌کند؛ همچنین مصرف بهارنارنج خستگی را رفع و باعث شادابی انسان میشود.
تقویت دستگاه گوارش
بهارنارنج درمانی معجزه‌گر برای مشکلات دستگاه گوارش است، نوشیدن دمنوش بهارنارنج به تسکین دردهای متواتر شکمی کمک می‌کند و برای درمان نفخ، اسپاسم، ترش‌کردن، سوء‌هاضمه و سکسکه مفید است، به طورکلی مصرف منظم این دمنوش به تقویت معده کمک شایانی می‌کند و اشتهاآور است، این نوشیدنی حتی برای برطرف کردن دل درد در نوزادان نیز می‌تواند استفاده شود، مربای بهارنارنج هم مقوی معده و ضد تشنج است.
خاصیت آنتی اکسیدانی بهارنارنج
بهارنارنج دارای آنتی‌اکسیدان‌های بسیاری است که از بدن در مقابل رادیکال‌های آزاد محافظت کرده و در نتیجه موجب کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های جدی و مزمن میشود، بهارنارنج به تقویت سیستم‌ایمنی بدن و به دلیل وجود ترکیبات خاص خود می‌تواند به رفع التهاب و گرفتگی عضلات نیز کمک کند.
پوست سالم و زیبا با بهارنارنج
آب بهارنارنج منافذ بسته پوست را باز و بخور آن رنگ چهره را روشن می‌کند و ماساژ آن بر روی پوست، قرمزی، خارش و سوزش پوست را برطرف می‌کند، بهار نارنج برای از بین بردن آفتاب سوختگی می‌تواند، استفاده شود، به این شکل که برای درمان آفتاب سوختگی، مقداری از عرق یا روغن بهارنارنج را توسط یک گاز پانسمان تمیز روی محل موضع گذاشته تا ویتامین C و خواص آرامبخشی این گیاه معطر التهاب را از بین ببرد.
عرق بهارنارنج همچون تونری قدرتمند چربی و آلودگی‌های پوست را پاک می‌کند و برای درمان خشکی و التهاب پوست نوزادان نیز کاربرد دارد و می‌تواند مشکلات پوستی آنها را برطرف کند، مزیت دیگر آن درخشان کردن پوست و مو است، تنها با اضافه کردن مقداری عرق بهارنارنج به آب حمام خود، می‌توانید پوستی نرم داشته باشید، همچنین می‌توان از بهارنارنج به همراه چند قاشق غذاخوری عسل و 3 لیوان شیرگرم به عنوان یک ماسک بسیار مفید برای زیباشدن پوست خود استفاده کرد.
روش تهیه دمنوش بهارنارنج
برای تهیه 2 فنجان دمنوش بهارنارنج کافی است، 2 قاشق مرباخوری بهارنارنج خشک یا تازه را به همراه 2 فنجان آبجوش داخل قوری چینی یا پیرکس بریزید و دم‌کنید، پس از 20 دقیقه دمنوش شما آماده نوشیدن است، برای شیرین کردن آن می‌توانید از تکه کوچکی نبات و یا کمی عسل استفاه کنید.
مصرف بهارنارنج در چه مواردی توصیه نمی‌شود
دمنوش بهارنارنج در دوران بارداری و شیردهی باید با احتیاط و تحت نظر پزشک مصرف شود و مصرف دمنوش بهارنارنج با داروهای ضدافسردگی تداخل داشته و لازم است قبل از مصرف با پزشک متخصص مشورت شود.
استفاده زیاد از دمنوش و عصاره بهارنارنج باعث بالا رفتن فشارخون و افزایش ضربان قلب میشود و افراد مبتلا به بیماری قلبی، باید از استفاده بیش از حد آن پرهیز کنند و زیاده‌روی در خوردن دمنوش بهارنارنج باعث بی‌خوابی میشود.
استفاده زیاد از عصاره بهار نارنج سبب بالا رفتن فشارخون و افزایش ضربان قلب میشود و افراد دچار بیماری قلبی باید از استفاده بیش از حد آن پرهیز کنند.
بهار نارنج دردوران بارداری و شیردهی بایستی با احتیاط مصرف شود.
زیاده‌روی در خوردن عرق بهار نارنج بی‌خوابی ایجاد می‌کند.
زیاد بوئیدن بهار نارنج سبب بی‌خوابی میشود، از این خاصیت می‌توان در مواقع نیاز به نخابیدن استفاده کرد.
گلاب مصلح (اصلاح کننده ضرر) بهار نارنج است.
افراد مبتلا به دیابت و فشار خون بالا پیش از مصرف با پزشک مشورت کنند.
افراد مبتلا به بیماری چشمی گلوکوم (آب سیاه چشم) از مصرف این چای خودداری کنند.
افراد مبتلا به بیماری های قلبی عروقی، پیش از مصرف بهارنارنج به همراه چای های کافئین دار، با پزشک مشورت کنند.
عرق بهار نارنج در بارداری
از آن جایی که در دوران بارداری، زنان از نظر جسمی و روحی دچار تغییرات بسیاری می‌شوند، ممکن است بسیاری از زنان از این دوران خاطره خوبی نداشته باشند. به دلیل خاصیتهای شگفت آور عرق بهار نارنج در رفع ناآرامی های جسمی و روحی، امروزه این عرق مورد توجه بسیاری از زنان باردار قرار گرفته است. اما استفاده بیش از حد از عرق بهار نارنج ممکن است سلامتی را به خطر بیندازد. به همین دلیل مصرف آن در طی بارداری و شیردهی باید با احتیاط صورت بگیرد. از آن جایی که زنان در طول بارداری مجاز به مصرف بسیاری از داروهای شیمیایی نمی باشند، استفاده محدود از عرق بهار نارنج در این دوران مشکلی ایجاد نمی‌کند.
موارد منع مصرف و مضرات عرق بهار نارنج
زیاد نوشیدن و یا بوییدن عرق بهارنارنج باعث بی خوابی می گردد.
استفاده از عرق بهار نارنج در زمان شیردهی و بارداری می بایست زیر نظر پزشک باشد.
استفاده مقادیر زیادی از عرق بهار نارنج باعث بالا رفتن فشار خون شما می گردد
استفاده بی رویه از عرق بهارنارنج باعث افزایش ضربان قلب می گردد.
تداخل دارویی/ گیاهی
در این مورد، چیزی مطرح نشده است. اما بهتر است که چای بهارنارنج همراه با هیچ یک از داروهای آرام بخش همچون بنزودیازپین ها، مصرف نشود زیرا ممکن است تأثیر آنها با هم بسیار شدید باشد.
